G-03 Herakleia Pontika, Bithynia bölgesinde Lykus nehri ağzında Mariandynler adı verilen Trak orijinli halkın topraklarında, liman ve sahil şeridine hakim konumda olan bugünkü Kaletepe mevkinde kurulmuş, Boeotia’daki Tanagralıların da katıldığı, Megara kolonisi antik bir kentin adıdır. Söylenceye göre MÖ 560-558 tarihinde kentin 2 km kuzeybatısındaki Akherousia Burnu’nda (bugünkü Baba Burnu) bulunan ve Herakles’in yeraltına indiğine inanılan Akheron mağarasına (Cehennemağzı mağarası) atfen  adı Herakleia olarak değiştirilmiştir. Baba Burnu’nun 2 mil kuzeydoğusunda yer alan Ereğli limanı karayel, batı ve lodos rüzgarlarına açık  olup, Antik Çağ’da denizcileri kurtaran anlamında “Soonautes” adıyla anılmaktaydı.

Herakleia Pontika bu dönemde Galatlar ve Bithynialılar tarafından sık sık yağmalanan, Mithridat savaşları sırasında yıkılan, ünlü filozof Heraklides Pontikus (MÖ 387-312) ile  tarihçi Herakleia’lı Memnon’un doğum yeri olarak bilinen,  Mariandyni halkının topraklarında kurulmuş bir doğal liman kentidir.  Rodoslu Apollonius, MÖ 12. yüzyıla tarihlenen Argo Seyahati efsanesinde bölgenin yerli halkı olan Mariandynler’in Bithynialılar’ın baskısından Herakles’in yardımıyla kurtulduklarından dolayı bu kahramanın adını şükran ifadesi olarak kentlerine verdikleri belirtmiştir. Ticari gücü Mariandynler tarafından işlenen verimli topraklara ve deniz filosuna dayanan Herakleia Pontika, 41 kent ve köy yerleşimi kurabilen önemli bir anakent olup, diğer kent devletlerine hatta Pers krallığına karşı bağımsızlığını koruyabilecek yerel askeri gücü de oluşturabilmiştir. Herakleia Pontike’den diğer Karadeniz kentlerinin aksine Herodoros, Promathidas, Amphitheos, Nymphis, Domitius Kallistratos ve Memnon gibi her biri birbirinden farklı dönem, toplum, yönetim, tarih ve iklim koşullarında yetişmiş, kalıcı öneme sahip eserler kaleme almış bir dizi yerel historiograf çıkmıştır. MS 1. yüzyılda Herakleialı Menon, Heraklia Pontika’nın yerel tarihini 16 kitap halinde yazmışsa da eser kaybolmuştur. Herakleia Pontica şehri çağlar boyunca bölgede önemli deniz güçlerinden biri olarak rol oynamış ve diğer kolonilerle yürütülen deniz taşımacılığı ve ticareti gibi ekonomik faaliyetler ve ticari ilişkilerle Karadeniz bölgesindeki diğer şehirlerden etkilenmiştir. Herakleia Pontica’da  doğup büyüyen, gençlik yıllarında Atina'ya giderek Platon'un kurduğu Akedemi’ye giren, Platon’un öğrencisi olan ve Dünyanın kendi ekseni etrafında dönme teorisini öne süren filozof ve astronom olan Heraclides (MÖ.387-312) şehrin tarihçesinde önemli isimlerinden biridir. Yine Herakleia Pontica’da  gösteriler yapan ve burada ölen Dünya’nın en eski pandomim sanatçısı Mısırlı Krispos burada yaşamıştır.

Bugün, antik kente dair kalıntılar Ereğli şehrinin içinde ve çevre köylerde görülebilen, Cehennemağzı mağaraları, deniz altındaki antik liman, surlar, At Kapısı, Kız Kapısı, Kaneri Kapısı, Herakleios Sarayı, Göztepe nekropol alanı, su kemerleri, tümülüsler, Kaletepe kalıntıları ve gözlem kulesi, mozayikler, kiliseler önemli yapılar arasındadır.